چرا طراحی صنعتی ؟

در دنیای امروز و بویژه در کشورهای صنعتی، روند طراحی صنعتی و تمامی گرایشهای وابسته به آن چه از نظر شیوه و چه از نظر ابزار دچار تحولاتی بس شگرف شده است. از جمله این تغییرات میتوان بکارگیری گسترده کامپیوتر و ابزار جانبی آن در روند طراحی صنعتی را برشمرد.

نسبت تغییراتی که کامپیوتر در طراحی ایجاد کرده در مقایسه با روند دستی طراحی صنعتی همانند نسبت پزشکی عهد حکیم ابوعلی سینا به پزشکی مجهز به روبات عهد فعلی است.

طراحی صنعتی چیست ؟

طراحی صنعتی به عنوان یک رشته و شغل، آمیخته‌ای است از علم و هنر. هر یک از دو رکن علم و هنر آنچنان جایگاه محکم و استواری در پیکره طراحی صنعتی دارند که با حذف هر کدام، روند طراحی صنعتی به سرانجام نرسیده و نهایتاً نتیجه کار یا به سمت صنعت صِرف منحرف شده و یا به سوی هنر صرف.

با این توصیف می‌توان اولاً به این نتیجه رسید که طراحی صنعتی به‌حق نام مناسبی برای این رشته است، و دوم اینکه رشته‌های بالا کاربرد مشخصی در طراحی صنعتی دارند. به این معنا که طراح صنعتی الزاماً باید تسلط و اشراف کافی به موضوعات رشته‌های بالا را تا حدی که هدفش تامین گردد داشته باشد. در طراحی صنعتی هرگز یادگیری مستقل و صرف مکانیک، نقاشی، گرافیک یا غیره کمکی نمی‌کند، بلکه لازم است تا بسته به نیاز و هدف مشخص، اقدام به تحقیق و گردآوری اطلاعات در زمینه مورد نیاز نمود.

بنابراین میتوان گفت که طراحی صنعتی یک رشته جامع و ترکیبی است. تخصصی که برای کسب آن باید از هر زمینه تخصصی، اطلاعاتی مشخص داشت.

تعریف طراحی صنعتی

تا به اینجا به توصیف طراحی صنعتی پرداختیم. اما تعریف طراحی صنعتی در یک کلام عبارت است از :

تعیین ویژگی‌های کمی و کیفی کالا به منظور تولید به روش‌های صنعتی

همانگونه که طراحی اولین حلقه از زنجیر تولید یک کالا می‌باشد،‌ فرآیند طراحی صنعتی اولین حلقه از زنجیر تولید صنعتی یک کالا بوده و معادله‌‌ای است جامع برای رسیدن به وضعیت مطلوب کالا از نظر عملکرد،‌ فرم، سلیقه و تنوع‌طلبی و مد و هزینه.

گرایش‌ها و زیر گروه‌های طراحی صنعتی

رشته طراحی صنعتی گرایش‌ها و زیرگروه‌های متعددی دارد که مهمترین آنها عبارتند از :

· طراحی محصول : لوازم خانگی/ مبلمان اداری و خانگی / وسایل صوتی و تصویری/ ماشین‌های اداری/ نوشت‌افزار/ اسباب بازی و غیره.

· طراحی دکوراسیون :‌ شامل دکوراسیون خانگی، اداری، تجاری و غیره.

· طراحی محیطی: فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارکها، نمایشگاهها، مراکز خرید، ایستگاههای اتوبوس و تاکسی و کلیه محیطهای عمومی، تاسیسات ترافیکی و نظایر آن.

· طراحی خودرو : طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو.

· طراحی بسته‌بندی : بسته بندی کالا و محصولات مختلف.

· طراحی اصلاحی : اصلاح خصوصیات عملکردی یا فرمی یک محصول به منظور بهبود کارایی آن.

سبک‌ها، الگوها و متدهای طراحی صنعتی

در روند طراحی صنعتی نیز مانند خیلی از زمینه‌های دیگر الگوها و سبک‌های مختلفی وجود دارد که مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و خصوصیات از پیش تعیین شده را برای سهولت کار در اختیار طراح قرار می‌دهد. بنابراین هر طراح صنعتی برای طراحی هر یک از موارد بالا می‌تواند بر اساس شرایط کاری خود، از یک یا چند الگوی طراحی زیر برای خلق ایده و طرح خود بهره ببرد. در اینجا به دو عنوان از این الگوها و سبک‌ها اشاره می‌گردد :

الگوی طراحی برای آینده :‌ طراحی کالا و محصول با استفاده از المان‌ها و نمادهای فوق پیشرفته و بسیار مدرن و حتی تخیلی.

الگوهای طبیعی : طراحی کالا و محصول بر اساس عملکرد و یا فرم زندگی و ویژگی‌های ظاهری جانوران، گیاهان و طبیعت بی‌جان.

خصوصیات یک طراح صنعتی

با توجه به گرایش‌های طراحی صنعتی، ابداع، ابتکار، خلاقیت و ایده‌پردازی از پایه‌های اساسی کار هر طراح صنعتی می‌باشد. پس نمی‌توان به صرف وجود محصولات و روش‌های فعلی از نوآوری و ابتکار دوری جست. مسلما انسان تنوع‌طلب است و با توجه به همین اصل است که نوآوری در فرم ظاهری کالا و تولیدات ضروری مینماید و از آن مهمتر نیازهای عمکردی انان چنان وسیع و روزافزون است که خلاقیت و اختراع و ابتکار در کارکرد تولیدات و محصولات جایگاهی بس مهمتر می یابد. به عنوان مثال شما هیچگاه از بهترین غذا و یا لباس مورد علاقه خود به شکل پیوسته و پشت سر هم استفاده نمی‌کنید و این بدلیل دوری از تکرار و روزمره شدن آنها می‌باشد. به همین ترتیب پاسخ به تنوع‌طلبی استفاده‌کننده یکی ازعوامل مهم کار طراح در جهت رسیدن به طرح مطلوب است. همچنین با ارائه و تعریف روشها و سبکهای جدیدی از زندگی انسان (مثل آپارتمان نشینی، مسافرتهای هوایی طولانی مدت، عملیات نظامی، مسابقات اسکی سرعت که همگی الگوهایی جدید از زندگی انسان و زمینه بروز نیازهای جدید میباشند) ضرورتها و نیازمندیهای جدیدی در خصوص ابزار و روشها بروز میکند که نیازمند نگرش و دید عمیق طراح برای ارائه روشها و راه حهایی راهگشا در قالب ابزار و کالا و تولیدات نوین میباشد.

همواره در پروسه طراحی یک علت خارجی یا یک مخاطب غیر از خود طراح وجود دارد که نیاز طراحی را مطرح می‌کند. و اینکه طراح صرفاً به رفع نیاز مخاطب توجه و تامل داشته باشد اصلی از اصول اولیه طراحی صنعتی میباشد که مخاطب مداری نامیده میشود.

طراح با توجه به علم و هنر طراحی، محصول، محیط و یا روشی را برای مخاطب خلق میکند که خواسته‌های تعریف شده او را در جهت حصول به هدف معینی (مثلاً کسب امنیت، آرامش، سهولت استفاده، قیمت ارزان، آرامش و یا حتی لذت) مهیا سازد. طراحان صنعتی آشتی‌دهندگان صنعت، ‌هنر و اقتصاد هستند و در تمام کارخانجات و خطوط تولید دنیا در راس هرم مدیریت تولید کالا و محصولات قرار دارند.

ایجاد هویت واحد برای یک کالا یا یک گروه کالایی و یا حتی تمامی کالاهای تولیدی یک شرکت از دیگر وظایف طراح صنعتی است. بنابراین آنچه که شما به عنوان هویت کالاهای شرکت‌هایی همچون سونی، بی.ام.و، آدیداس، آرکوپال و یا نظایر آن می‌شناسید، نتیجه مستقیم خلاقیت، فعالیت، طراحی و تجزیه و تحلیل‌ طراحان صنعتی این شرکت‌ها می‌باشد.

طراحی محصول

طراحی محصول (PRODUCT DESIGN) یکی از گرایشهای مهندسی طراحی صنعتی بوده و عبارت است از روند طراحی یک محصول و کالا به قصد تولید صنعتی.

روند طراحی محصول را میتوان (و بلکه لازم است تا) با بکارگیری کامپیوتر به عنوان ابزار طراحی، آنالیز، نقشه کشی، حجم سازی و مدل سازی و ارائه (PRESENTATION) روند آن را تسریع و تصحیح و بهینه سازی نمود.

برخی مراحل طراحی محصول عبارتند از :

۱ – تحقیقات و پژوهش های بازار

۲ – آنالیز نمونه های احتمالی موجود

۳ – مرحله تعیین هدف

۴ – مرحله ایده پردازی و خلاقیت

۵ – مرحله طراحی اولیه

۶ – مرحله تعدیل طراحی

۷ – مرحله طراحی نهایی

۸ – مرحله نمونه سازی کامپیوتری

۹ – مرحله تعدیل عملکردی

در روند کامپیوتری طراحی محصول میتوان هر کالایی را پیش از تولید درون کامپیوتر مشاهده و آنالیز نموده و از زوایای مختلف بررسی کرد. همچنین با استفاده از توان محاسباتی کامپیوتر میتوان محاسبات مختلف مراحل طراحی و تولید را با سرعت و سهولت و دقت راهبری نمود. تکنولوژی های موسوم به سی . ان . سی (CNC : COMPUTER NUMERIC CONTROL) امروزه این امکان را فراهم آورده تا فایل خروجی حاصل از طراحی قطعات صنعتی توسط نرم افزارهای نقشه کشی و طراحی فنی و مهندسی را مستقیما به ماشین ابزار سپرد و قطعه مورد نظر با دقت غیر قابل رقابتی از دستگاه تحویل گرفت

سید مهدی مرتضوی
کارشناس طراحی صنعتی

انواع زمینه های کاربرد طراحی کامپیوتری محصول عبارتند از :

۱ – طراحی کامپیوتری لوازم خانگی

۲ – طراحی کامپیوتری مبلمان خانگی؛ اداری و تجاری

۳ – طراحی کامپیوتری لوازم صوتی و تصویری

۴ – طراحی کامپیوتری کامپیوتر و ماشینهای اداری

۵ – طراحی کامپیوتری اسباب بازی و لوازم ورزشی

۶ – طراحی کامپیوتری طلا؛ جواهر و ساعت

درسهای رشته

ردیف    نام درس    ردیف    نام درس
۱    آشنایی با هنر در تاریخ ۱، ۲     ۲    ارزیابی تولیدات صنعتی
۳    اقتصاد مدیریت تولیدات صنعتی     ۴    انسان طبیعت و طراحی
۵    انسان، طبیعت، طراحی     ۶    انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن
۷    پروژه طراحی صنعتی ۳     ۸    پروژه طراحی صنعتی ۴
۹    پروژه طراحی صنعتی ۵     ۱۰    پروژه طراحی صنعتی ۶
۱۱    پروژه طراحی صنعتی ۷     ۱۲    پروژه طراحی صنعتی ۸
۱۳    پروژه طراحی صنعتی ۹     ۱۴    پروژه نهایی
۱۵    تاریخ اسلام    ۱۶    تاریخ طراحی صنعتی و اختراعات
۱۷    تحول صنایع دستی در دنیا     ۱۸    تربیت بدنی ۲
۱۹    جامعه شناسی صنعتی     ۲۰    حجم سازی
۲۱    ریاضی کاربردی ۱     ۲۲    ریاضی کاربردی ۲
۲۳    زبان خارجی     ۲۴    زبان خارجی تخصصی ۱
۲۵    طراحی به کمک کامپیوتر     ۲۶    طراحی فنی ۱
۲۷    طراحی فنی ۱ (مبانی)     ۲۸    طراحی فنی ۲
۲۹    طراحی فنی ۳     ۳۰    طرح اشیاء در تمدن اسلامی
۳۱    طرح و رساله نهایی    ۳۲    عکاسی پایه ۱ و ۲
۳۳    فارسی     ۳۴    فرم و فضا ۱
۳۵    فیزیک ۱     ۳۶    فیزیک ۱ ایستایی
۳۷    فیزیک ۲     ۳۸    فیزیک ۲ مبانی سینماتیک
۳۹    فیزیک ۳ الکتریسیته و نور     ۴۰    فیزیک و شیمی کاربردی ۱
۴۱    فیزیک و شیمی کاربردی ۲     ۴۲    مبانی هنرهای تجسمی ۱
۴۳    مبانی هنرهای تجسمی ۲     ۴۴    متون اسلامی (آموزش زبان عربی)
۴۵    مدل سازی ۱     ۴۶    مدل سازی ۲
۴۷    مدلسازی ۱ ماکت سازی     ۴۸    مدیریت تولید صنعتی
۴۹    معارف اسلامی ۲     ۵۰    مهندسی عوامل انسانی ۲
۵۱    مواد و روش ساخت ۱     ۵۲    مواد و روش ساخت ۲
۵۳    مواد و روش ساخت ۳     ۵۴    نقشه کشی صنعتی ۱
۵۵    نقشه کشی صنعتی ۲     ۵۶    نقشه‌کشی صنعتی ۱
۵۷    نقشه‌کشی صنعتی ۲     ۵۸    هندسه ۱
۵۹    هندسه ۲     ۶۰    هندسه مناظر و مزایا
۶۱    هنر و تمدن اسلامی     ۶۲    هنر و تمدن اسلامی ۱
۶۲    هنر و تمدن اسلامی ۱     ۶۳    هنر و تمدن اسلامی ۲
۶۴    کارگاه حجم‌سازی     ۶۵    کارگاه طراحی پایه ۱
۶۶    کارگاه طراحی پایه ۲     ۶۷    کارگاه طراحی صنعتی مقدماتی ۱
۶۸    کارگاه طراحی صنعتی مقدماتی ۲     ۶۹    کارگاه عکاسی پایه ۱
۷۰    کارگاه عکاسی پایه ۲     ۷۱    کارگاه مواد و روشهای ساخت ۱
۷۲    کارگاه مواد و روشهای ساخت ۲     ۷۳    کارگاه مواد و روشهای ساخت ۳

صنعت و بازارکار

 

یکی از نمونه‌های بارز کار طراحی صنعتی، بسته بندی محصولات و کالاهای تولیدی است. طراحی صنعتی با تغییر در کیفیت، شکل ظاهری، رنگ آمیزی و بسته بندی آن می‌تواند جوابگوی سلایق مختلف و نیازهای متفاوت گردد، در نتیجه باعث رضایت مصرف کننده و موفقیت تولید کننده می‌شود.
اهمیت این رشته با توجه به نیاز شدید و حیاتی کشورمان به استقلال اقتصادی و فرهنگی و بی نیاز شدن از حجم عظیم واردات ضروریات زندگی از کوچکترین لوازم زندگی گرفته تا صنایع بزرگ و احتیاج مبرم و روز افزون صنایع نوپای کشور به طراحان صاحب ذوق و ابتکار جهت همپایی و رقابت با محصولات مشابه خارجی و ضرورت وارد نمودن ویژگی‌های خاص فرهنگی جامعه و همین طور خصوصیات انسانی در طرح مصنوعات ساخته شده در داخل کشور و جلوگیری از تقلید طرح خارجی ، دو چندان می گردد.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در دفاتر طراحی کارخانجات صنعتی ( لوازم خانگی، اسباب بازی، مبلمان و دکوراسیون، ماشین‌ آلات، ماشین‌های سنگین، ماشین‌های ساختمانی، جواهرات، بسته‌بندی، محیط زیست و…) و همچنین دفاتر خصوصی طراحی صنعتی به طراحی ، تولید و آموزش مشغول شوند.

سوالات متداول درباره تحصیل رشته طراحی صنعتی

انتخاب رشته تحصیلی صرف نظر از محدودیت هایی که رتبه کنکور در آن دارد، از مهم ترین مراحلی در زندگی است که به دلیل تأثیر مستقیم بر مسیر زندگی شخصی و اجتماعی، نیاز به دقت و شناخت توانایی های فردی و داشتن تصوری درست از رشته مورد نظر و آینده حرفه ای آن دارد.

در این نوشتار سعی شده است با پاسخ دادن به برخی سوالات رایج در مورد طراحی صنعتی و وضعیت تحصیل در این رشته، یک دید کلی به کسانی که قصد تحصیل در این رشته در دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد دارند داده شود.

۱- به طور خلاصه طراحی صنعتی چیست؟

طراحی صنعتی همان طور که از نامش پیداست ترکیبی است از هنر طراحی و آشنایی با صنعت.
نوآوری در صنعت عاملی است که به دلیل بروز نیازهای جدید و همچنین نیاز انسان به تنوع، همواره مورد توجه است. در این میان لازم است افرادی با تسلط به طراحی با توجه به جنبه های هنری آن، و همچنین آگاهی کافی نسبت به سایر علوم وجود داشته باشند که با طرح ها و ایده های جدیدی که ارائه می دهند، جواب این نیازها را از تصور (یا آرزو) به بهترین شکل ممکن به واقعیت تبدیل کنند.

به جز مباحث پایه هنری و زیبایی شناسی، لازم است که در هر پروژه خاص، علوم مرتبط با آن به طور خلاصه فراگرفته شود. زیرا طراحی بدون در نظر گرفتن عوامل تأثیرگذار بر آن غیر ممکن است. به همین دلیل رشته طراحی صنعتی در نگاه اول یک رشته بسیار گسترده به نظر می رسد که هر کدام از فارغ التحصیلان آن در یک زمینه خاص توانایی هایی دارند که سایر همکلاسی ها و هم رشته های آنان، ممکن است در زمینه دیگری تبحر داشته باشند.

یک طراح صنعتی ممکن است علاوه بر دانش هنری طراحی، با توجه به زمینه تخصصی مورد علاقه خود، اطلاعات جامعی در زمینه مواد، مکانیک، برق و کامپیوتر، کنترل، پزشکی و حتی دانش های علوم انسانی نظیر روانشناسی، جامعه شناسی و اقتصاد داشته باشد.

۲- طراحان صنعتی بیشتر در چه زمینه هایی مشغول به کار می شوند؟

یک طراح صنعتی ممکن است در شرکت شخصی یا شرکت دولتی مشغول به کار باشد و اگر در جایگاه درست خود به کار گرفته شده باشند، مهم ترین وظیفه آنها ایده پردازی برای نوآوری است. شرکت های طراحی داخلی، تولیدات وسایل خانگی و اداری و ورزشی، شهرداری ها و سازمان زیباسازی، شرکت های تبلیغاتی، صنعت خودرو، کارخانه هایی که نیاز به بسته بندی های متعدد و متنوع دارند و سایر شرکت هایی که به امر برند (هویت سازمانی) اهمیت می دهند، عمده جاهایی هستند که طراحان صنعتی جذب آنها می شوند. زمینه هایی که طراحان صنعتی معمولا به دلیل جنبه های هنری در آنها بیشتر فعالیت دارند به طور جزئی تر شامل موارد زیر است:

طراحی محصول (شامل لوازم خانگی، مبلمان اداری و خانگی، وسایل صوتی و تصویری، موبایل، ماشین  های اداری، نوشت افزار، اسباب بازی، پوشاک و غیره.)
طراحی دکوراسیون: شامل دکوراسیون خانگی، اداری، فروشگاه ها، مراکز تجاری و غیره.
طراحی محیطی: فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارک ها، نمایشگاه ها، مراکز خرید، ایستگاه های اتوبوس و تاکسی و کلیه محیط های عمومی، تأسیسات ترافیکی، تبلیغات شهری، فضای سبز، زیباسازی شهری و….
طراحی خودرو: طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو و سایر وسایل نقلیه.
طراحی بسته بندی: بسته بندی کالاهای مصرفی و محصولات مختلف.
طراحی اصلاحی: اصلاح خصوصیات عملکردی یا فرمی یک محصول به منظور بهبود کارایی آن.
طراحی هویت: به دلیل توانایی های طراحان صنعتی در ایده پردازی، فارغ التحصیلان این رشته بعضا به عنوان مشاور در شرکت های بزرگ و کوچک ظاهر می شوند. طراحی هویت سازمانی (برند) برای مجموعه های صنعتی نیز از توانایی های برخی فارغ التحصیلان این رشته است.

۳- بازار کار این رشته در ایران چگونه است؟

با توجه به موارد بالا، مشخص است که یک طراح صنعتی می تواند با توجه به علاقه و گرایش خود در زمینه های متعددی حتی فراتر از موارد ذکر شده مشغول به کار شود. حقیقت این است که در ایران به دلیل وارداتی بودن کالاهای فراوانی که نیاز به طراحی خلاقانه دارند، نیاز به طراحی از مرحله صفر، از طرف کارفرمایان و کارخانه داران خیلی کم احساس می شود. بنابراین طراحانی که به دنبال استخدام در یک محل مشخص هستند، بیشتر برای طراحی های اصلاحی به کار گرفته می شوند.

شرکت های طراحی داخلی، سازمان های مرتبط با مبلمان شهری، ایده پردازی تبلیغاتی و مدل سازی کامپیوتری عمده مواردی هستند که بیشترین طراحان صنعتی جذب بازار آن می شوند که البته جذب شدن در این موارد نیز نیاز به سابقه روشن دارد که برای رسیدن به این مرحله باید چند سال فعالیت مفید (در دوران دانشجویی یا بعد از آن) و نمونه کارهای خوب در کارنامه عملی خود به جا گذاشته باشید.

در سال های اخیر پس از راه اندازی دفاتر طراحی صنعتی در شرکت های بزرگ، تعدادی از فارغ التحصیلان نیز به صورت تصاعدی در شرکت های بزرگ در صنعت های خودرو سازی و شرکت های لوازم خانگی در حال جذب شدن هستند که البته هنوز نمی توان به عنوان یک بازار کار بزرگ روی آن حساب باز کرد.

اگر قصد فعالیت شخصی در شرکت های خصوصی دارید، تنها عاملی که باعث موفقیت شغلی است، توانایی های شخصی شماست و می توان گفت که اسم رشته طراحی صنعتی هنوز برای کارفرمایان به اندازه ای جا نیافتاده است که به صرف داشتن این مدرک علاقه ای به جذب افراد داشته باشند. یک طراح در صورتی در بازار کار موفق است که بتواند توانایی های خود را در عمل ثابت کند که این موضوع نیاز به چند سال وقت و اجرای پروژه های موفق دارد.

۴- کدام دانشگاه ها طراحی صنعتی دارند؟

دوره کارشناسی: دانشگاه تهران، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه هنر تبریز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه آزاد تهران و مشهد

دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه تهران، هنر تهران، هنر تبریز، آزاد تهران و امیرکبیر.

۵- در دوره کارشناسی طراحی صنعتی، چه مباحثی تدریس می شود؟

از سال ۱۳۷۴ وزارت فرهنگ و آموزش عالی یک چارچوب کلی برای دروس کارشناسی طراحی صنعتی در قالب ۱۳۵ واحد درسی ارائه داده است که به شرح زیر می باشد. توضیح جزئیات هر درس نیاز به وقت و توضیحات بیشتری دارد که ان شاءالله در فرصت های آینده به تفکیک دروس بیان خواهد شد.

دوره کارشناسی:
دروس عمومی (۲۰ واحد)
دروس پایه (۴۲ واحد)
دروس اصلی (۳۶ واحد)
دروس تخصصی (۳۷ واحد)

دروس پایه شامل مبانی هنرهای تجسمی، کارگاه طراحی پایه، کارگاه عکاسی، هندسه، حجم سازی، مهندسی عوامل انسانی (ارگونومی)، هنر و تمدن اسلامی و آشنایی با هنر در تاریخ، مدل سازی، ریاضی، فیزیک و فرم و فضا است.

دروس اصلی شامل استاتیک، فیزیک نور و الکتریسیته، نقشه کشی صنعتی، تاریخ طراحی صنعتی، ارگونومی، ارزیابی تولیدات صنعتی، طرح اشیاء در تمدن اسلامی، اقتصاد و مدیریت تولیدات صنعتی، مواد و روش ساخت، جامعه شناسی صنعتی، طراحی با کامپیوتر و طراحی فنی است.

دروس تخصصی شامل مبانی طراحی صنعتی، فرم و فضا، مدل سازی، کارگاه طراحی، و ۹ عدد پروژه طراحی صنعتی (شامل روند طراحی صنعتی، طراحی بسته بندی، طراحی سریع، طراحی مبلمان، حال و آینده، جامعه شناسی صنعتی، کار با کارخانه و…) و پروژه نهایی است.

از میان دروس ذکر شده تعداد زیادی از جمله فرم و فضا، حجم سازی، و کارگاه های طراحی (کارگاه های پلاستیک، چوب، فلز و…) از دروسی هستند که نیاز به فضای کارگاهی و کار عملی دارند.

دوره کارشناسی ارشد:
دوره کارشناسی ارشد ۳۲ واحد است که نسبت به دوره کارشناسی بیشتر جنبه نظری داشته و نیازی به کارگاه های آموزشی ندارد. در این دوره دروس تخصصی شامل: زبان تخصصی، آشنایی با علوم و فنون جدید، روش های نوین تولید، آشنایی با طراحی صنعتی در دنیای امروز، طرح سنتی اشیاء، طراحی با کامپیوتر، طراحی صنعتی و انسان، هندسه تحلیلی، روش تحقیق و ۳ پروژه تخصصی به همراه یک پروژه نهایی است. معمولا پروژه ها به گونه ای انتخاب می شود که مقدمات انجام پروژه نهایی فراهم شود.

۶- آیا طراحی صنعتی در ایران دوره دکترا دارد؟

خیر. به دلیل نوپا بودن این رشته، در دانشگاه های ایران دکترای طراحی صنعتی وجود ندارد. ضمن اینکه به دلیل تخصصی شدن گرایش ها و تنوع علاقه ها و زمینه فعالیت افراد، در دانشگاه های خارج از کشور نیز دوره های دکترای طراحی به صورت گرایش های تخصصی ارائه می شود و رشته جامعی به عنوان طراحی صنعتی که در برگیرنده همه مباحث طراحی باشد، وجود ندارد.

۷- برای تحصیل در رشته طراحی صنعتی در چه کنکوری باید شرکت کرد؟

رشته طراحی صنعتی در ایران زیر مجموعه گروه هنر است و برای تحصیل در مقطع کارشناسی (و کارشناسی ارشد)، باید در کنکور سراسری هنر شرکت کرد. قابل ذکر است که این رشته کنکور کاردانی به کارشناسی ندارد و برای کسب مدرک کارشناسی تنها باید در کنکور سراسری شرکت جست. رشته طراحی صنعتی از سال ۱۳۸۶ به صورت نیمه متمرکز ارائه می شود و این بدان معناست که داوطلبان پس از قبولی در مرحله تئوری در کنکور سراسری، باید نمره قبولی در مرحله عملی را نیز کسب کنند.

دروس تئوری لازم برای کنکور کارشناسی طراحی صنعتی عبارتند از:
- کارگاه هنر ۱ و  ۲
- سیر هنر در تاریخ ۱ و ۲
- آشنایی با میراث فرهنگی و هنری ایران
- هنر و ادب فارسی
- مبانی هنرهای تجسمی
- تاریخ هنرایران
- تاریخ هنرجهان
- انسان، فضا، طراحی
- علم مناظر ومرایا
- طراحی ۱
- طراحی ۲
- آشنایی بابناهای تاریخی
- خط درگرافیک
- خوشنویسی
- مبانی تصویرسازی
- ترسیم فنی ونقشه کشی
- نمایش
- موسیقی
- عکاسی ۱
- عکاسی ۲
- آشنایی با رشته های مختلف هنری
- پایه و اصول صفحه آرایی

برای آشنایی با مرحله عملی کنکور کارشناسی طراحی صنعتی به مطالب زیر مراجعه نمایید:

http://www.newdesign.ir/search.asp?id=124&rnd=1532

http://www.newdesign.ir/search.asp?id=144&rnd=8763

http://www.newdesign.ir/search.asp?id=340&rnd=4037

8- من لیسانس طراحی صنعتی خوانده ام. آیا توصیه می شود فوق لیسانس هم طراحی صنعتی بخوانم؟

به نظر می رسد مهم ترین مباحثی که برای یک طراح چه از نظر تئوری و چه از نظر عملی مورد نیاز است، در دوره کارشناسی تدریس می شود. دوره کارشناسی ارشد همان گونه که از لیست واحدهای آن مشخص است، تمرکز بیشتری بر علوم و فنون جدید و آشنایی با طراحی صنعتی در دنیای امروز دارد. دانستن این مسائل به یک طراح دید بازتری نسبت به طراحی می دهد و طراح می آموزد که چگونه با به روز نگه داشتن توانایی ها و ارتباط و آشنایی با علوم جدید و سطح طراحی در دنیا، خود را به روز نگه داشته و بتواند در سطوحی بالاتر از یک شرکت و حتی در سطوح جهانی، به قول معروف حرفی برای گفتن داشته باشد.

بنابراین اگر هدف شما از تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، آشنایی با روش های ساخت و تولید و ایده پردازی و… است باید گفت که این مباحث به اندازه کافی و با قابلیت استفاده واقعی و اجرایی، در مقطع لیسانس به طور کامل تری تشریح شده است. دوره کارشناسی ارشد تقریبا از جنبه عملی فاصله گرفته و بیشتر جنبه علمی و مباحث روز طراحی دنبال می شود و از این لحاظ فضای دروس آن با دوره لیسانس تفاوت جدی دارد که در صورت ادامه تحصیل بر حسب علاقه به موضوعات لیسانس، باید به این تفاوت توجه خاص داشت.

بر کسی پوشیده نیست که داشتن مدرک علمی در مدارج بالاتر به خصوص در ایران به ضرر هیچ کس نیست و اگر فردی که در دوره کارشناسی طراحی صنعتی تحصیل کرده است، برای فوق لیسانی رشته یا علاقه خاص دیگری را دنبال نمی کند، در صورت قبولی در کارشناسی ارشد همین رشته می تواند علاوه بر آموختن این مباحث، مدرک و رتبه علمی خود را مستحکم تر و ارزشمندتر کند. علاوه بر این انجام سه پروژه تخصصی و همچنین پروژه فوق لیسانس که باید با کیفیت و ارزش بسیار بالاتری نسبت به پروژه لیسانس انجام شود، تمرین مناسبی برای طراحی جدی و در حد قابل دفاع علمی و عملی است که شاید در بیرون از دانشگاه چنین موقعیتی کمتر پیش بیاید.

۹- من در مقطع لیسانس طراحی صنعتی نخوانده ام. آیا مناسب است که در فوق لیسانس این رشته ادامه تحصیل بدهم؟

با توجه به جواب سوال قبل باید گفت که آنچه بیرون از دانشگاه یا از دید دانشجویان سایر رشته ها به عنوان طراحی صنعتی شناخته می شود، که شامل مهارت های ایده پردازی، آشنایی کلی با مفاهیم پایه هنری و زیبایی شناسی و مهارت های کارگاهی ساخت و تولید است، مباحثی است که در مقطع لیسانس طراحی صنعتی مطرح می شود.

دروس کارشناسی ارشد طراحی صنعتی همان طور که از لیست آنها مشخص است بیشتر جنبه های تئوریک دارند و تنها دیدی کلی تر از موضوع طراحی به دانشجویان می دهد. بنابراین ممکن است اگر تصور درستی از دروس فوق لیسانس این رشته نداشته باشید، پس از مدت کوتاهی احساس کنید که مباحث درسی فوق لیسانس با تصور شما از طراحی صنعتی سازگاری ندارد.

اما با توجه به اینکه اکثر افراد به دلایل شخصی و اجتماعی نمی خواهند مجددا در مقطع لیسانس تحصیل کنند، از نظر نگارنده تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته تنها در صورتی برای فرد علاقه مند به طراحی مفید خواهد بود که در کنار دروس ارشد، تمام مباحث پایه طراحی و دروس مقطع لیسانس را مطالعه کند و حتی با حضور در کارگاه های عملی دانشجویان لیسانس با نحوه کار کارگاهی طراحی صنعتی نیز آشنایی کافی پیدا کند و در کنار این فعالیت ها، دروس کارشناسی ارشد را نیز پیش ببرد.

۱۰- ظرفیت پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد چند نفر است و شانس قبولی در کنکور ارشد برای کسی که لیسانس طراحی صنعتی نخوانده است چقدر است؟

نکته بسیار مهم برای افرادی که لیسانس طراحی صنعتی ندارند و مایل به شرکت در دوره ارشد هستند، قبولی بسیار سخت در این رشته با توجه به ظرفیت محدود آن است که البته برای فارغ التحصیلان همین رشته هم شرایط را دشوار کرده است. اگر به دلایل شخصی فرصت کافی برای شرکت چندباره در کنکور ارشد ندارید، ضریب خطر قبول نشدن در کنکور را بسیار جدی در نظر بگیرید. طبق روال سال های اخیر، دانشگاه تهران در مجموع ۱۲ نفر روزانه و شبانه، دانشگاه هنر نیز به همین ترتیب ۱۲ نفر در مجموع و دانشگاه هنر اسلامی تبریز ۸ نفر می پذیرد.

دانشگاه امیرکبیر در سال و دانشگاه علم و صنعت در سال ۸۷ نیز در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو گرفته اند که این روند هنوز تثبیت نشده است.

ضمنا توجه داشته باشید که کنکور طراحی صنعتی دو مرحله ای است و حتی در صورت مطالعه قوی برای مرحله تئوری، لازم است توانایی های لازم برای اجرای پروژه کنکور عملی را نیز کسب کنید.

۱۱- برای قبول شدن در کنکور ارشد از چه زمانی باید مطالعه کرد؟

کنکور ارشد دو مرحله است. مرحله تئوری شامل سه بخش زبان، تاریخ هنر و مبانی طراحی است.
مبانی طراحی شامل تمام دروس تخصصی دوره لیسانس شامل مبانی طراحی صنعتی، مباحث پروژه ۱، ارگونومی، شناخت مواد، سبک شناسی و فیزیک است.

تاریخ هنر یک مبحث بسیار گسترده و بدون منبع است که شامل تعداد بسیار زیادی از کتاب های تاریخ در زمینه های گوناگون است. پاسخ دادن به سوالات تاریخ هنر برای افرادی که برای کنکور کارشناس و همچنین در دروه کارشناسی چندین سال درگیر آن بوده اند و به مرور بخش های مهمی از تاریخ هنر را فراگرفته اند، با اندکی مطالعه مدون قابل انجام است. اما برای افرادی که از رشته های دیگر قصد شرکت در کنکور هنر دارند، سنگین ترین و پر حجم ترین بخش، تاریخ هنر است. مطالعه تاریخ هنر از صفر برای حد قابل قبول کنکور، حداقل ۹ ماه وقت مفید می طلبد که با توجه به برگزاری کنکور در اسفند، توصیه می شود از قبل تابستان مطالعه جدی تاریخ هنر شروع شود.

شرکت کنندگان به دلیل درگیر بودن با دروس تخصصی در طول دوره کارشناسی، عموما تست های مبانی طراحی را خوب می زنند و از این رو، کسی که در این بخش مطالعه کافی نداشته باشد از رقبا عقب می افتد. اما دروس زبان و تاریخ هنر میانگین کمتری از مبانی دارند و بنابراین فردی که در این دو درس بتواند توانایی خوبی کسب کند، از رقبا فاصله مثبتی می گیرد.

برای مشاهده منابع دروس تئوری کنکور ارشد، به این مطلب مراجعه کنید.

نهایتا در تیرماه کنکور عملی برگزار می شود که موفقیت در آن نیز به توانایی های عملی ایده پردازی بستگی دارد.

برای آشنایی با کنکور عملی کارشناسی ارشد طراحی صنعتی به این مطالب مراجعه کنید:
آشنایی با مرحله دوم کنکور فوق لیسانس طراحی صنعتی
نحوه ارائه ایده در آزمون عملی کارشناسی ارشد طراحی صنعتی
نمونه کارهای کنکور عملی طراحی صنعتی

۱۲- سطح دانشگاه های ایران در این رشته در چه حدی است؟

طراحی صنعتی یک مبحث بین رشته ای است که علوم مورد نیاز آن شدیدا به زمینه علاقه هر فرد بستگی دارد. در برخی کشورها این رشته در دانشکده های مهندسی و در برخی دیگر بیشتر با دید هنری ارائه می شود. در کشور ما به دلیل فاصله زیاد دانشگاه و صنعت که در تمام رشته ها قابل مشاهده است، در طراحی صنعتی به این شکل بروز کرده است که دانشجویان در طی سال های طولانی دروسی تکراری را فرا می گیرند که توسط اساتید مجرب در سال های گذشته پایه گذاری شده اند و به دلیل گسستگی صنعت و دانشگاه، مباحث این دروس به روز نشده اند. پروژه ها اکثرا به تولید نمی رسند و به بیان بهتر به دلیل عدم شناخت واقعیت های بازار و تولید، پروژه ها قابلیت تولید ندارند. اساتید دانشگاه نیز با وجود اینکه بعضا مطالعات خوب و به روزی دارند، ولی به دلیل روند خسته کننده و تکراری دروس، نمی توانند اطلاعات و تجربیات خود را به گونه ای به دانشجویان منتقل کنند که منجر به تولید ایده ها و پروژه های موفق بشود.

از طرف دیگر کمبود منابع فارسی طراحی صنعتی به شدت قابل مشاهده است. در حالی که یک دانشجوی رشته های مهندسی، به طور میانگین ۲۰ الی ۳۰ کتاب تخصصی را فقط در دروه لیسانس مطالعه می کند، در رشته طراحی صنعتی غیر از چند کتاب مرجع ارگونومی و تاریخ طراحی صنعتی، کمتر کسی می تواند کتاب تخصصی طراحی صنعتی را نام ببرد. به همین دلیل دانشجویانی که به شخصه مطالعات جانبی ندارند در دانشگاه تنها به جزوات و تجربه های شخصی اکتفا می کنند و هنگام عمل در واقعیت، دچار مشکلات جدی در برابر فارغ التحصیلان سایر رشته ها می شوند.

از نظر امکانات کارگاهی نیز به دلیل اتکای یک جانبه به امکانات دانشگاه، کمتر کسی موفق می شود نتیجه پروژه های خود را در بازار ببیند. این در حالی است که در کشورهای اروپایی، تمام پروژه ها در ارتباط با صنعت تعریف می شوند و هر دانشجو در دوران تحصیل خود، چندین محصول را به مرحله تولید صنعتی و حتی تولید انبوه می رساند.

۱۳- من شدیدا علاقه مند به طراحی خودرو و اشیاء فانتزی هستم و ایده های بسیار خوبی برای اجرا دارم. آیا تحصیل در این رشته برای من مناسب است؟

از نظر نگارنده، هر فردی که به شخصه احساس می کند توانایی و انرژی کافی برای فعالیت و مطالعه تخصصی در زمینه طراحی را دارد، بهترین مرجعی که می تواند او را به هدفش برساند اینترنت است! شاید این ادعا تعجب آور و جدید باشد. اما حقیقت این است که مهم ترین عاملی که باعث افزایش توانایی ایده پردازی و خلاقیت می شود، مشاهده و مطالعه فراوان بر روی طرح های موفق و کشف عواملی است که باعث موفق بودن آن طرح شده اند. مطالعه مجلات تخصصی طراحی هم (که البته به زبان فارسی بسیار کمیاب است) می تواند در کنار گشت و گذار در اینترنت کمک کننده باشد.

همچنین فراموش نکنید که وظیفه دانشگاه، انتقال مفاهیم پایه و راهنمایی دانشجو برای تمرین وظایف یک طراح است. در دانشگاه وقت و انرژی کافی برای تقویت مهارت های نقاشی (راندو و اسکچ) و همچنین وقت کافی برای آشنایی با نرم افزارها و فراگیری ارائه مطلب (پرزانته) گذاشته نمی شود و اگر شما تبحر و علاقه خاصی در این زمینه ها دارید، در دوران تحصیل نیز خودتان باید نگه دارنده و تقویت کننده این زمینه ها باشد و انتظار نداشته باشید که در قالب دروس دانشگاه، اهمیت بسیار ویژه ای به این زمینه ها داده شود.

اما باز هم موضوع مدرک دانشگاهی، عاملی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. توصیه این است که اگر انرژی و توانایی طراحی را در خود می بینید، با ورود به دانشگاه، اصلا تکیه خود را بر دروس دانشگاهی نگذارید و در کنار دروس دانشگاهی، مطالعات و کسب تجربه از منابع خارجی و به طور خاص گشت و گذار و مطالعه در اینترنت را فراموش نکنید. برای دانشجویان و فارغ التحصیلان طراحی صنعتی به روشنی مشخص است که از میان فارغ التحصیلان، تنها افرادی در بازار کار موفق شده اند که در دوره دانشگاه، توانایی های شخصی خود را در زمینه های مختلف (مطالعه، انجام پروژه های عملی، تسلط به نرم افزار ها، زبان) پرورش داده اند و تنها به دروس دانشگاه اکتفا نکرده اند.

برای افرادی که فکر می کنند استعداد علاقه کافی به طراحی دارند ولی انرژی و انگیزه شخصی ندارند، تحصیل دانشگاهی این رشته می تواند عامل اجبار کننده ای باشد که علاوه بر یادگیری مباحث پایه طراحی، در طی انجام ۹ پروژه لیسانس و ۴ پروژه فوق لیسانس، خود را به معرض آزمایش های سخت و درگیری عملی با انجام پروژه قرار دهند و به این ترتیب توانایی و استعداد نهفته خود را به کار بیاندازند.

 

منبع : فراسو، رشد، نیودیزاین

برای رفتن به لینک مطلب اینجا کلیک کنید

نوشته شده در جمعه 25 شهريور 1390برچسب:طراحی صنعتی,دکوراسیون,ساعت 17:28 توسط ابوالفضل سهیلی نیا|